Madeni Yağ Sözlüğü
AAMA: (American Automobile Manufacturers Association) Amerikan Otomobil Üreticileri Birliği.
ACEA: (Association of European Automotive Manufacturers) Avrupa Otomotiv Üreticileri Birliği
ACS: (American Chemical Society) Amerikan Kimyasal Üreticileri Birliği
ADHEZYON: Bir maddenin diğer bir maddeyi çekme kuvvetidir.
ADR: (Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması), Tehlikeli maddelerin, insan sağlığına ve çevreye zarar vermeden, güvenli ve düzenli şekilde kamuya açık karayolu ile taşınmasını sağlayan yönergedir.
AFNOR: (Association Français de Normalisation) Fransız Standartları Birliği
AGMA: (American Gear Manufacturers’ Association) Amerikan Dişli Üreticileri Birliği
Akma Noktası: Belli koşullar altında bir yağın akabileceği en düşük sıcaklık. Yağın çalışabileceği en düşük sıcaklıklar hakkında bir fikir verir.
Anti-Aşınma Katıkları: Motorun ilk çalışma anında ve metal-metale sürtünmenin kaçınılmaz olduğu bazı durumlarda devreye girerek, makine elemanlarının aşınmasını engeller.
Anti-Köpük: Motor yağının içine yanma ürünü olan su, zaman içinde karıştığında içindeki deterjan nedeni ile köpürmesini engeller.
API (Amerikan Petrol Enstitüsü) Servis Sınıflandırması: Bir motor yağının performansını belirleyen servis sınıflandırmasıdır. API tarafından belirlenen değişik tipteki motorlarda yağlar denenir. Parça aşınmaları ve benzeri kriterler göz önüne alınarak, yağlar sınıflandırılır. 2000 yılı itibarı ile dizel motorlarda CH-4 benzinli motorlarda ise SJ servis sınıfları en üst sınıflardır.
Aromatikler (Aromatik Hidrokarbonlar): Yüksek yoğunluklu ve iyi çözünürlük özelliğine sahip hidrokarbon grubu. “Aromatik” olarak adlandırılırlar. Çünkü pek çoğunun tatlı ve aromatik bir kokusu bulunmaktadır. Tipik örnekleri; benzen, toluen, xylendir.
Asit Değeri (Sayısı): Bir petrol ürününü nötralize etmek için gerekli KOH miktarı. Ayrıca nötralizasyon değeri olarak da belirtilir. Birimi “mg.KOH/g.oil” şeklindedir.
Aşırı Basınç (EP) Yağları: EP yağları ve gresleri, yüksek sıcaklık ve basınç etkileri altında, metal yüzeyler üzerinde, koruyucu bir film oluşturan katıklar (genellikle sülfür, fosfor ya da klor bazlı) içerirler. Bu sayede de yüksek basınç altında normal hidrodinamik filmin yırtılması ile metal metale temas etmemiş olur.
Base Stock (Baz Yağ): Yağların ve diğer ürünlerin üretiminde kullanılan rafine edilmiş petrol yağı. Baz yağ tek başına kullanıldığı gibi diğer baz ve / veya katıklarla da harmanlanabilir.
Bakterisit (Bakteri Önleyici): Su ile karışarak emülsiyon oluşturan yağlarda bakteri oluşumunu, üremesini veya büyümesini engelleyen katkı maddesi.
Bakır Korozyon Testi: Bakır plaka üzerinde renk değişimi tespiti ile yağlayıcının bakır malzemeler üzerindeki korozyonunu belirlemeye yarayan test metodudur.
CMA (Chemical Manufacturers Association): Kimyasal Üreticileri Birliği
Çok Dereceli: Yağın sıcaklık ve viskozite özelliklerini tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bu sınıfa ait yağların düşük ve yüksek sıcaklıklardaki viskoziteleri, iki faklı SAE numarasının limitlerine denk düşmektedir.
Dağıtıcı Katıklar: Deterjan katıklarının yıkayarak çözdüğü tüm kir, katı ve aşınan metal taneciklerini yağ içinde yüzer vaziyette tutarak; motor iç yüzeylerine, yağ kanallarına, supap gaydlarına, segman yuvalarına yapışmalarını, kartere çökmelerini, birbirleri ile birleşerek büyük parçalar oluşturmalarını engeller, filtreye kadar taşırlar.
Damlama Noktası: Belirlenen test metodu ile bir gresin damlayabilecek kadar akıcı olduğu en düşük sıcaklık.
Deterjanlık: Yağın ekipmanın çalışan yüzeylerini temiz tutma yeteneği. Bu görevi çözünmeyen maddeleri, askıda tutup birikimlerini önlemek sureti ile gerçekleştirirler.
Deterjan Katığı: Yüksek sıcaklık altında çalışan yağlarda oluşabilen depozitlerin birikmesini engelleyen ve makine elemanlarında biriken depozitleri çözen katık.
Donma Noktası Düşürücü: Çok soğuk havalarda ilk çalışma anında, motor yağının akıcılığını muhafaza etmesini sağlayan katıktır.
EMA (Engine Manufacturers Association): Motor Üreticileri Birliği.
Emülsiyon: Birbiri ile hiç karışmayan ya da karışabilen iki sıvının oluşturduğu karışım. Pek çok emülsiyonda malzemelerden bir tanesi yağ diğeri ise su veya su bazlı çözeltilerdir.
EP Aşırı Basınç Katıkları: Relatif hareket eden yüzeylerde metalin metale temasını önlemek amacıyla yağlara ilave edilen, film mukavemetini ve yük taşıma kapasitesini arttıran katıklardır.
Gres: Bir akışkan yağlayıcı ile kalınlaştırıcının karışımından meydana gelen, kıvamı katıdan yarı akışkana kadar değişen bir madde. Yağ ve gres ile yapılan yağlamanın amacı aynıdır. Bu amaç da hareket halindeki yüzeyler arasındaki sürtünme ve aşınmayı minimum seviyeye indirmektir.
HDDEO (Heavy Duty Diesel Engine Oil): Ağır Hizmet Dizel Motor Yağları.
Hidrodinamik Yağlama: Metal elemanlar arasındaki madeni yağ filminin kalınlığı 6000 Angstrom ‘dan fazla ise bu tip yağlamaya hidrodinamik yağlama (kalın film yağlaması) denir.
Hidrostatik Yağlama: Yağ filminin kalınlığı 6000 Angstrom‘dan az ise bu tip yağlamaya hidrostatik yağlama (ince film yağlaması) denir.
IP: Petrol Enstitüsü (Institute of Petroleum)
ILSAC: (International Lubricant Standardization & Approval Committee) Uluslararası Madeni Yağ Standardizasyon ve Onay Komitesi
ISO: Uluslararası Standartlar Organizasyonu.
IVF Quenchotest Cihazı: Isıl İşlem Yağlarının Soğutma Hızı değerlerinin belirlenmesinde kullanılan metal sertleştirme test cihazıdır.
İşlenmiş Penetrasyon: Gresler kıvam ölçümü sırasında bir miktar işlenirler. Bu nedenle gresler standart bir gres işleyicisinde belirli bir miktar dövülüp işlendikten sonra (60 darbe) kıvam yani penetrasyon değerleri ölçülür. Bu ölçülen değere İşlenmiş Penetrasyon Değeri adı verilir.
Katık: Madeni yağların üretiminde yaklaşık yüzde 10-15 oranında kullanılan, yağa temizleyici, pas önleyici, renk verici, koruyucu, kalınlaştırıcı, viskozite endeksi, geliştirici, aşınma önleyici, oksidasyona karşı koruyucu, akma noktası düşürücü, köpük oluşumu önleyici özellikler kazandırmak amacı ile ilavesi gereken maddeler katık olarak tanımlanıyor.
Kaydırıcı Katıklar: Yağın kaydırıcı özelliğini arttırmak için geliştirilen bu katıklarla, sürtünmeden doğan güç kayıpları azaltılamaya yani motorun verimi arttırılmaya çalışılıyor.
Korozyon: Metalin çevrelerindeki kimyasal ya da elektrokimyasal reaksiyonlardan etkilenerek bozulması.
Korozyon Önleyici: Yanma ürünleri ya da yağın bozulması ile oluşan maddelerden meydana gelen korozyona karşı koruma sağlayan madde.
Köpük Önleyici: Yağlara çok az miktarda katılan ve yağın hava ile teması sonucu oluşan köpüklenmeyi önleyen maddedir.
Kül Miktarı: Belirlenmiş şartlar altında yağın sülfürik asit ile reaksiyonu sonucu geriye kalan katı atık. Bir yağdaki metal bazlı organik kimyasalların miktarının bir ölçüsü olarak kullanılır.
Lak: İçten yanmalı motorların piston ve silindirlerinde oluşan “yağda çözünmeyen “ tortular. Yüksek sıcaklıklara maruz kalan yağ ve yakıtların oksidasyonu ile açığa çıkarlar. Cilaya benzerler ancak daha serttirler.
Madeni (Mineral) Yağ: Mineral kaynaklardan özellikle de petrolden elde edilen yağ.
Molibden Di Sülfür (Katı Yağlayıcı): Kimyasal yapısının özeliğine bağlı olarak, çok yüksek sıcaklıklarda dahi yağlama yapabilen bir kimyasal bileşimdir.
Multigrade (Dört Mevsim) Yağ: Sadece bir numarası olan (30 numara, 40 numara gibi) yağa oranla daha geniş bir sıcaklık aralığı içinde hizmet verebilen motor ya da dişli yağı. Multigrade yağların biri düşük, diğeri yüksek sıcaklıklardaki sınıflandırmalarını belirten iki ayrı numarası vardır. (20W-50 gibi)
NALSAS: (North American Lubricant Standard. & Approval Sys.) Kuzey Amerikan Madeni yağ Stand. ve Onaylama Sis.
NLGI: (National Lubricating Grease Institute) Milli Yağlama Gresi Enstitüsü gresleri işlenmiş penetrasyon değerlerine göre sınıflandırır.
NMMA: (National Marine Manufacturers Association) Milli Deniz Taşıtları Üreticileri Birliği
NVMA: (National Vehicle Manufacturers Association) Milli Taşıt Üreticileri Birliği
Oksidasyon: Oksijenin bir madde ile (örneğin yağ), birleşerek başka bir madde (mesela lak) oluşturması. Bu prosesin sonucunda, oksidasyon ürünleri oluşur ve genellikle de ısı koşulları altında gerçekleşir.
Oksidasyon önleyici katıklar: Yağ, sıcakta hava ile çarpıldığında havadaki oksijen tarafından okside ediliyor. Katıklar bu işlemi yavaşlatarak yağın ömrünü uzatır ve metal yüzeylerini de kaplamak suretiyle oksidasyona karşı korurlar.
Oktan numarası: Benzinin, motor yüksek hızlara çıktığı zaman vuruntu yapmama özelliğini belirten bir nümerik değer. Bir yakıtın oktan numarası, onun hidrokarbon kompozisyonuna bağlıdır. İlave katıklarla, oktan sayısı artırılabilirler.
Parlama noktası: Tanımlanmış bir test aparatında, yanıcı bir ürünün hava ile karıştığı anda parlayabilen bir karışım meydana getirdiği en düşük sıcaklık noktası. Açık ve kapalı diye adlandıran iki ayrı yöntemle ölçülür. Petrol ürünlerinin uçuculuğu hakkında fikir verir.
Rafine Etme: Ham yağ ve parçacıklarının mamül akaryakıtlar haline getirildiği süreçler dizisi; termal parçalanma, polimerizasyon, alkalizasyon, yeniden biçimlendirme, hidro parçalama, hidro şekillendirme, hidrojenleme, çözücü özütünü alma, parafin arıtma, yağ arıtma, asitle işleme, kil filtreleme ve asfalt arıtma işlemlerini içerir.
SAE: Yağ ambalajlarında rastladığımız SAE, değişik hava sıcaklıklarında yağları akışkanlıklarına göre sınıflandırmak amacıyla Otomotiv Mühendisleri Birliği (society of Automotiv engineers) tarafından geliştirilmiş bir kısaltmadır. Kalınlıklar SAE 0W ‘ dan SAE 60’ a kadar uzanır. SAE 0W, 5W, 10W, 15W, 20W, 25W; Soğuk havalardaki maksimum izin verilen viskozite ile sınıflandırılır. SAE 20, 30, 40, 50, 60; Motor çalışma sıcaklığı olan 100 0C ‘deki viskozite ölçümlerine göre sınıflandırılır.
Sentetik Yağ: Sentezleme yolu ile elde edilen yağ. Bu yağların pek çoğu yüksek sıcaklıkta denge ve düşük sıcaklıkta akıcılık açısından sınırsız avantajlara sahiptir. Ancak madeni yağlara göre çok daha maliyetlidir.
Soğuk Çamur: Motorun uzun zaman düşük sıcaklık koşullarına maruz kalması sonucu, yağın içinde biriken ve yağ tarafından çözülmeyen maddelerdir.
Tek Dereceli: Yağların viskozitelerinin tek SAE numarasına ait limitler arasına düştüğü zaman, yağı tanımlamak için kullanılan bir terimdir.
Timken O.K. Değeri: Timken E.P. (yüksek basınç) test cihazında yağ filminin yırtılmadan dayanabildiği maksimum yük değeridir.
Toplam baz numarası (TBN): 1 gr’lık numunede mevcut olan tüm temel bileşenlerin nötralizasyonu için gerekli olan asit miktarının, mili gram cinsinden eşdeğer sayı birimi ile ifadesi.
Viskoz: Viskozite özelliği. Sıklıkla yüksek viskoziteli olma durumunu ifade eder.
Viskozite: Yağın akıcılığa karşı gösterdiği dirence viskozite adı veriliyor. Amaç, yağın soğukta yeterli şekilde akıcı, sıcakta ise daha kalın olmasını sağlamak.
Viskozite indeksi: Bir sıvının viskozitesinin sıcaklık ile değişimini ölçmekte kullanılan bir ölçek.
Yağ: Sürtünmeyi azaltmak amacıyla sürtünmekte olan yüzeylerin arasına tatbik edilen herhangi bir madde.
Yük Taşıma Kapasitesi: Bir yağ filminin yüksek basınç, yüksek sıcaklık ve yüksek hız altında yırtılmaya karşı gösterdiği direnç.
Yüksek Basınç Katığı: Çok yüksek basınç altında çalışan dişli ve yataklarda kayan iki yüzeyin çok yakın teması halinde metal yüzeyi ile kimyasal reaksiyona girerek koruyucu bir film oluşturan katkı.
